Grenzenloos
Wonen, werken en leven in het buitenland
Door Eric Jan van Dorp, emigratiespecialist
Als je jong bent, kun je nog denken: ik red me wel, ik ben gezond, ik zie het later wel. Maar na je vijftigste verandert de rekensom. Niet omdat je ineens “oud” bent, maar omdat de kans groter wordt dat je vaker met de huisarts, specialist, medicijnen of een ziekenhuis te maken krijgt. Dan wordt een betrouwbaar zorgstelsel geen bijzaak meer, maar een voorwaarde om met rust in je hoofd te kunnen wonen in een ander land.
Dat heeft ook een praktische kant. Hoe werkt de toegang tot zorg? Hoe snel kun je terecht? Wat betaal je zelf? Kun je je aanvullend verzekeren? Is er voldoende personeel? En hoe zit het met ouderenzorg als je ooit hulp nodig hebt?
Twijfel je over zorg als je na je vijftigste emigreert?
In mijn boek Succesvol emigreren ga ik dieper in op dit onderwerp. Niet in algemene termen, maar praktisch. Wat regel je vóór vertrek. Met wie krijg je te maken. En waar mensen achteraf vaak spijt van krijgen omdat ze het te laat zagen aankomen.
👉 Bekijk het boek hier
Je hoeft geen doemdenker te zijn om hier nuchter naar te kijken. De Wereldgezondheidsorganisatie noemt bij het ouder worden onder meer gehoorverlies, staar en andere oogproblemen, rug- en nekpijn, artrose, COPD, diabetes, depressie en dementie als vaak voorkomende zaken. (Bron: World Health Organization, “Ageing and health”, 1 oktober 2025, who.int)
Als extra voorbeeld, met concrete cijfers: in een Canadese overheidsrapportage over senioren zie je dat bij de hoogste leeftijdsgroepen hoge bloeddruk en artrose extreem vaak voorkomen, naast onder meer ischemische hartziekte, osteoporose en COPD. (Bron: Government of Canada, 2020, canada.ca)
De boodschap is niet dat dit jou allemaal overkomt. De boodschap is dat je bij emigratie realistischer moet plannen op “wat als”, juist omdat je niet na twee jaar weer terug wilt door iets dat je vooraf had kunnen inschatten.
In veel landen – ook in Europa, Canada en Australië – bestaan zorgstelsels waarin naast publieke zorg ook een flinke private gezondheidszorgmarkt actief is. Denk aan privéklinieken voor operaties, specialistische diagnostiek of esthetische ingrepen. In landen als Zwitserland en Frankrijk maken mensen regelmatig gebruik van privéklinieken om wachttijden te vermijden of extra comfort te krijgen. Belangrijk om te weten is dat deze zorg meestal niet volledig wordt vergoed door het publieke systeem en dat je zelf (deels) moet betalen of een aanvullende verzekering moet afsluiten om deze zorg vergoed te krijgen. Dit kan aantrekkelijk zijn, maar het betekent ook dat je je financiële planning daarop moet afstemmen.
Verhuizen naar het buitenland verandert je situatie ten aanzien van de zorgverzekering. Als je in het buitenland woont en een AOW-uitkering ontvangt, kan je Nederlandse basisverzekering voor ziektekosten niet altijd automatisch blijven doorgaan zoals in Nederland. In veel gevallen moet je je nieuwe woonland als verzekeringsland nemen, of bij een specifieke regeling aansluiten via instanties zoals het CAK – de instantie die namens Nederland de gezondheidsbijdrage regelt als je een Nederlandse pensioen of uitkering ontvangt. (o.a. CAK informatie over buitenlandregeling)
Bij wonen in een EU- of verdragsland kun je bijvoorbeeld met een S1-formulier recht hebben op zorg via het systeem van het nieuwe land. Maar zodra je geen Nederlandse inkomsten meer hebt, vervalt vaak de verplichting en mogelijk ook de dekking van de Nederlandse zorgverzekering en moet je verplicht een lokale verzekering afsluiten.
Daarnaast kan Nederland aan jouw AOW een zorgbijdrage (Zvw) koppelen die van je pensioen wordt afgetrokken; dit verschilt per land en situatie.
Het advies: begin ruim vóór emigratie met het uitzoeken van de gezondheids- en verzekeringsverplichtingen in jouw gekozen land. Overleg met de SVB, het CAK en je huidige zorgverzekeraar.
📘 Zorg goed geregeld vóór vertrek geeft rust
Veel lezers lopen vast op vragen over AOW, verdragslanden, aanvullende verzekeringen en particuliere zorg. In Succesvol emigreren vind je heldere uitleg en praktische stappen, zodat je niet afhankelijk bent van aannames of halve informatie.
👉 Lees hoe je dit goed voorbereidt
Er bestaat geen perfecte, universele ranglijst. Daarom heb ik meerdere bronnen gecombineerd.
Eén. Gezondheidsuitkomsten die iets zeggen over wat een zorgstelsel in de praktijk voorkomt, zoals (preventable + treatable) avoidable mortality. Eurostat gebruikt die maat en laat zien hoe groot de verschillen binnen Europa zijn, de OECD-overzichten.
Twee. Vergelijkingen van zorgstelsels in rijke landen op thema’s als toegang, proces, efficiëntie en uitkomsten. Daar is “Mirror, Mirror 2024” van The Commonwealth Fund een bekende benchmark voor een set landen, inclusief Canada en Australië.
Drie. Verwachtingen voor de komende jaren. Europa rekent expliciet met vergrijzing, oplopende zorgvraag en personeelskrapte.
Op basis daarvan kom je uit bij landen die nu sterk scoren én een systeem hebben dat doorgaans als stabiel en goed gefinancierd wordt gezien.
In willekeurige volgorde:
Australië. Hoog in internationale vergelijkingen van systeemprestatie, met sterke eerstelijnszorg en goede uitkomsten in de vergelijkingsset van rijke landen.
Nederland. Structureel sterk in toegang en organisatie, en ook goed op indicatoren zoals (preventable en treatable) sterfte in OECD-overzichten.
Zwitserland. Zeer sterk op uitkomsten; in OECD-overzichten staat het land bij de laagste avoidable mortality sterften.
Zweden. Laagste avoidable mortality binnen de EU-landen en sterk in OECD-indicatoren.
Denemarken. Goede uitkomsten (lager dan OECD-gemiddelden) en een stabiel, publiek georganiseerd systeem.
Noorwegen. Zeer goede scores op acute zorgindicatoren en lage preventable/treatable sterfte. (OECD, 2025)
Finland. Over het geheel goede scores op preventable en treatable mortality ten opzichte van OECD/EU-gemiddelden.
Frankrijk. Sterke allrounder qua zorgtoegang en kwaliteit.
Duitsland. Sterk in capaciteit en specialistische zorg, hoog in vergelijkingen van rijke landen.
Canada. Breed toegankelijk systeem en onderdeel van dezelfde internationale benchmark als Australië en diverse Europese koplopers.
Zie dit lijstje als startpunt, niet als eindstation. Binnen landen verschillen regio’s, wachttijden en beschikbaarheid van specialisten soms enorm.
Bij emigratie kijk je vooruit, niet alleen naar “nu”. En daar zit een echte spanning.
Aan de ene kant nemen de zorgkosten door vergrijzing toe. Europese langetermijnprojecties laten zien dat publieke zorguitgaven in veel landen richting 2070 verder oplopen, al verschilt dat per land.
Aan de andere kant is er personeelskrapte. Dat is in Europa al een groot thema en wordt in recente analyses expliciet als structureel probleem benoemd.
Wat betekent dat voor jou als 50+ emigrant? Dat je niet alleen vraagt “is de zorg goed”, maar ook “kan dit land dit niveau vasthouden”. Landen die nu al goed georganiseerd zijn, met sterke eerstelijnszorg en heldere financiering, hebben daar meestal een streepje voor.
Kijk vóór je vertrekt alvast naar jouw profiel. Welke zorg gebruik je nu? Welke medicijnen? Welke controles horen erbij?
En check dan per land vier dingen: toegang tot huisarts en specialist, wachttijden, verzekering en eigen bijdragen, en de vraag hoe je zorg regelt als je nog niet volledig ingeburgerd bent in het systeem.
Je zou deze praktische checklist kunnen gebruiken waarmee je per land kunt vergelijken wat de daadwerkelijke zorgdekking is.
Zorg is vaak het punt waar twijfel ontstaat
Veel mensen die na hun vijftigste emigreren, merken pas laat hoe bepalend zorg en verzekering zijn voor hun woongenot. In het boek Succesvol emigreren wordt uitgelegd hoe je ook in het buitenland goed verzekerd kunt zijn voor zorg, welke keuzes je hebt en waar mensen zich vaak op verkijken als ze dit te laat regelen.
👉 Lees hier meer over het boek
Deze checklist helpt je om per land snel en realistisch te beoordelen of de gezondheidszorg past bij jouw situatie. Gebruik hem vóórdat je definitief kiest, niet pas als je al vertrokken bent.
Jouw persoonlijke uitgangspunt
Ik raad je aan om eerst dit helder te hebben, voor jezelf en eventueel samen met je partner.
Welke chronische aandoeningen heb je nu, als die er zijn.
Welke medicijnen gebruik je structureel.
Hoe vaak bezoek je gemiddeld een huisarts of specialist per jaar.
Zijn er aandoeningen in de familie die waarschijnlijk later zorg vragen.
Heb je nu aanvullende verzekeringen en waarom.
Dit vormt de basis van alles wat volgt.
Toegang tot zorg in het nieuwe land
Controleer per land hoe de eerste lijn is geregeld.
Moet je je inschrijven bij een vaste huisarts of kun je vrij kiezen.
Heb je een verwijzing nodig voor een specialist.
Hoe lang zijn de gemiddelde wachttijden voor planbare zorg.
Is spoedeisende hulp goed bereikbaar in jouw beoogde regio.
Let op regionale verschillen. Zorg is in hoofdsteden vaak beter georganiseerd dan op het platteland.
Publieke zorg versus privézorg
Zoek uit hoe groot de rol van privéklinieken is.
Welke zorg valt onder het publieke stelsel.
Welke behandelingen worden vaak privé gedaan.
Wat kost een veelvoorkomende ingreep als je die zelf moet betalen.
Wordt privézorg (deels) vergoed via aanvullende verzekeringen.
In sommige landen is privézorg sneller, maar structureel duurder als je hier geen rekening mee houdt.
Zorgverzekering en AOW
Ga altijd na wat jouw status is als je AOW ontvangt.
Blijf je onder een Nederlandse regeling vallen of niet.
Moet je je aanmelden bij het CAK.
Heb je recht op zorg via een S1-formulier bij wonen in een EU- of verdragsland.
Wordt er een zorgbijdrage ingehouden op je AOW.
Neem hierover contact op met de SVB en het CAK voordat je emigreert. Achteraf regelen is vaak lastiger.
Kosten en eigen bijdragen
Kijk verder dan alleen premiebedragen.
Wat is het verplichte eigen risico.
Welke eigen bijdragen gelden voor specialistische zorg.
Hoe zit het met medicijnen, hulpmiddelen en fysiotherapie.
Zijn er maximumkosten per jaar of juist niet.
Lage maandpremies zeggen weinig als de eigen bijdragen hoog zijn.
Taal en communicatie
Onderschat dit punt niet.
Is zorg beschikbaar in een taal die je goed beheerst.
Zijn medische dossiers digitaal en toegankelijk.
Kun je eenvoudig communiceren met artsen en apotheken.
Is er begeleiding voor buitenlandse patiënten.
Zeker bij complexere zorg is duidelijke communicatie geen luxe.
Zorg op de langere termijn
Emigratie doe je meestal niet voor vijf jaar.
Hoe is de ouderenzorg geregeld.
Bestaan er wachtlijsten voor thuiszorg of verpleeghuizen.
Is langdurige zorg betaalbaar en toegankelijk.
Hoe wordt dementiezorg georganiseerd.
Dit zijn vragen die je liever te vroeg stelt dan te laat.
Financiële buffer en realisme
Ik benadruk dit altijd.
Zorg voor een financiële buffer specifiek voor zorgkosten.
Houd rekening met onverwachte medische uitgaven.
Ga er niet vanuit dat alles “net zo geregeld is als in Nederland”.
Een goede buffer geeft rust. Juist als je ouder wordt.
Gezondheidszorg is voor 50+ emigranten geen detail, maar een fundament. Wie dit goed uitzoekt, vergroot de kans dat emigreren ook op langere termijn een fijne en duurzame keuze blijft.
Wil je met vertrouwen emigreren na je vijftigste?
Dit artikel laat zien waarom zorg zo’n grote rol speelt. In Succesvol emigreren neem ik je stap voor stap mee langs zorg, verzekering, wonen, pensioen en dagelijkse praktijk. Geschreven voor mensen die geen verrassingen willen, maar duidelijkheid.
👉 Bekijk het boek en bepaal of het bij je past
☕ Vind je deze en alle andere informatie op onze site waardevol? Steun ons met een kleine donatie en help Grenzenloos gratis en onafhankelijk te houden. Zie: Samen houden we het gratis!
